Gdzie jechać na wakacje? 15 wyjątkowych atrakcji w Polsce

piątek, czerwca 26, 2015 Unknown 6 Komentarze

Wakacje! Jeśli wyruszacie w Polskę, koniecznie poczytajcie o miejscach dedykowanych prawdziwym pasjonatom techniki. Miejscach nietypowych, gdzie trafiają tylko wybrani. Całym sercem polecamy obiekty związane z historią polskiego druku. Maszyny, których przeznaczenia nie zna prawie nikt, zapomniane mechanizmy, tajemnicze klasztorne sale i warsztaty tak ciekawe, że szkoda by było z nich nie skorzystać. A wszystko po drodze, na wyciągnięcie ręki.

1. Pelpin. Muzeum Diecezjalne

Tu spoczywa święty Graal drukarstwa: Biblia Gutenberga z lat 50. XV w. Do dzisiejszych czasów na całym świecie zachowało się 48 egzemplarzy tej opasłej księgi, w tym zaledwie 20 kompletnych - tak unikatowych, że widnieją na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Gutenberg uchodzi za wynalazcę druku: jako pierwszy w Europie użył czcionki ruchomej (znanej w Chinach już od XI w.). Jego masowy, jak na ówczesne warunki, sposób powielania ksiąg raz na zawsze zrewolucjonizował dystrybucję dóbr kultury. Biblia z Pelpina jest jedną z pierwszych publikacji, które stworzył za pomocą opracowanej przez siebie technologii.

Koordynaty GPS: N°53 55.509' E°18 41.387'

Biblia Gutenberga. Źródło: Wikimedia.

2. Grębocin (Toruń). Muzeum Piśmiennictwa i Drukarstwa

Dawno, dawno temu, pod koniec XVII w., w starym młynie zbożowym pod Toruniem otwarto papiernię - jedną z najważniejszych w ówczesnej Polsce. Pamiątki po niej, wraz z przedmiotami pochodzącymi z prawie 500-letniej Drukarni Toruńskiej, stanowią podwaliny muzeum. Można tu zobaczyć m.in. zabytkowe prasy drukarskie, wyposażenie zecerni oraz introligatorni, a także własnoręcznie wyprodukować papier czerpany i przekonać się, jak trudną sztuką było pisanie gęsim piórem. Latem instytucja zaprasza do udziału w warsztatach plenerowych. Interesująca jest lokalizacja muzeum: jego siedzibą jest XIII-wieczny kościół im. św. Barbary wybudowany jeszcze przez Krzyżaków.

Koordynaty GPS: N 53°3.266' E 18°43.173'

Kościół świętej Barbary w Grębocinie - Muzeum Piśmiennictwa i Drukarstwa. Źródło: Wikimedia.

3. Supraśl. Muzeum Sztuki Drukarskiej i Papiernictwa

Jeśli w Waszych planach urlopowych znajdują się malownicze tereny Podlasia, wizyta w potężnym, pełnym cennych zabytków monasterze Zwiastowania w Supraślu będzie ich idealnym dopełnieniem. Działa tu także Muzeum Sztuki Drukarskiej i Papiernictwa - powstało niedawno i nie jest tak duże jak inne tego typu placówki, za to zostało stworzone przez pasjonatów i pasja ta przenika każdy jego zakątek. Jeśli chcecie poznać działanie drukarskich urządzeń i usłyszeć ich historie, trafiliście pod najlepszy adres. Dodatkową atrakcję stanowi możliwość wykonania własnej kartki papieru czerpanego. Poza sezonem turystycznym muzeum jest udostępniane zwiedzającym na życzenie, dlatego lepiej wówczas umówić wizytę telefonicznie.

Koordynaty GPS: N 53°12.638' E°23 20.183'

Jedna z sal klasztoru w Supraślu mieszczących ekspozycję Muzeum Sztuki Drukarskiej i Papiernictwa. Źródło: muzeumdruku.pl.

4. Warszawa. Praska Drukarnia

Nie znajdziecie tu pradawnych zabytków drukarskiego rzemiosła. W zamian jest coś lepszego: niepowtarzalne miejsce, w którym przez 60 lat mieściła się wielka PRL-owska drukarnia. Postidustrialne hale robią wrażenie, a klimat starej Pragi pozostawia niezatarte wspomnienia. Uwaga: miejsce nie funkcjonuje jako regularny klub. Żeby załapać się na imprezę w Praskiej Drukarni, warto śledzić fanpage na Facebooku albo... zorganizować własną.

Koordynaty GPS: N 52°15.059' E 21°4.086'

Dawna hala produkcyjna drukarni na warszawskiej Pradze. Źródło: praskadrukarnia.pl.

5. Warszawa. Muzeum Drukarstwa

Trzydzieści pięć lat działalności, dwadzieścia tysięcy eksponatów. Od czerwca instytucja działa w nowej siedzibie na warszawskiej Pradze, gdzie starym przedmiotom zapewniono świeżą oprawę estetyczną. Najciekawsza część kolekcji dotyczy typografii: połowy zgromadzonych tu maszyn zapewne nie potrafiłby nazwać nawet doświadczony drukarz, a różnorodność i kunszt wykonania czcionek zachwycą każdego grafika. Zwiedzającym udostępniono także bogaty i rzadki księgozbiór oraz inne druki, m.in. mapy. grafiki i czasopisma. Można tu znaleźć absolutnie wszystko, co jest związane z historią druku, mimo że na ograniczonej przestrzeni udało się zaprezentować zaledwie fragment zbiorów.

Koordynaty GPS: N°52 15.246' E°21 2.501'

6. Warszawa. Muzeum Techniki i Przemysłu

Kiedy nasz Szalony Prezes dotarł do ekspozycji poświęconej drukarstwu, mieliśmy nie lada problem. Z trudem udało się wytłumaczyć, że eksponatów nie wolno wynosić. Zgromadzono tu cały przekrój maszyn drukarskich, głównie z czasów od XIX w. aż po lata 70. XX w. Te najmłodsze są wyjątkowe: porównanie pierwszych maszyn offsetowych z dzisiejszymi wypada naprawdę rozczulająco. Samo muzeum jest jednym z moich ulubionych w Warszawie. Posiada naprawdę szeroki przekrój rozmaitych zmechanizowanych przyrządów do absolutnie wszystkiego, w tym prawdziwą Enigmę. Mieści się w Pałacu Kultury, który to budynek jako relikt spolszczonego socrealizmu jest wart zwiedzania nawet w niewielkich fragmentach. Wysokie sufity, kryształowe żyrandole, wypolerowane milionami rąk grube, drewniane poręcze i srodzy stróże rodem z minionej epoki... Prawdziwy wehikuł czasu.

Koordynaty GPS: N 52°13.840' E 21°0.354'

Warszawska Syrenka - tymczasowa instalacja przed Muzeum Techniki. Źródło: Wikimedia.

7. Warszawa. Muzeum Powstania Warszawskiego

Muzeum posiada na parterze osobną izbę poświęconą drukowi w konspiracji. Wszystkie maszyny pochodzą z XX-lecia międzywojennego i na nich właśnie drukowano podziemną prasę, książki, biuletyny oraz ulotki. Wiele autentycznych druków można zobaczyć w ramach ekspozycji. Jedna z maszyn wciąż jest w ruchu i drukuje dla chętnych oryginalne obwieszczenie z 1944 r., które informowało o rozpoczęciu walki. Samej instytucji raczej nie trzeba nikomu rekomendować. Jeśli macie mało czasu na zwiedzanie Warszawy, zdecydowanie wybierzcie Muzeum Powstania, nie Chopina, chyba że lubicie czuć się zawiedzeni.

Koordynaty GPS: N 52°13.980' E 20°58.863'

Konspiracyjna drukarnia w Muzeum Powstania Warszawskiego. Źródło: Wikimedia.

8. Łódź. Drukarnia Skład Wina&Chleba

Jedno z tych miejsc, gdzie można zakosztować atmosfery dawnej, przemysłowej Łodzi. Półokrągłe, szprosowe okna, mnóstwo przestrzeni i oszczędna aranżacja wnętrza wydobywają surowe piękno ówczesnej architektury. Obecnie lokal nie drukuje, za to serwuje szeroki wybór win i dobre jedzenie (tak w każdym razie twierdzi Edwin). Popularnością cieszą się zwłaszcza burgery. Dobry adres, jeśli szukacie odpoczynku podczas zwiedzania miasta.

Koordynaty GPS: N 51°45.676' E 19°27.620'

Postindustrialny zakątek Łodzi, w którym zadomowiły się liczne knajpy, m.in. Drukarnia. Źródło: Wikimedia.

9. Łódź. Muzeum Książki Artystycznej

Kochasz książki? Musisz tam być! Zdecydowanie lepszy sposób na poznawanie Łodzi niż zwyczajowe maszerowanie ulicą Piotrkowską. Instytucja mieści się w willi XIX-wiecznego fabrykanta Ludwika Grohmana, której nastrojowe wnętrza stanowią doskonałe tło dla ekspozycji. Zgromadzono tu pokaźny zbiór współczesnych książek artystycznych (w tym czarująco wydaną literaturę dziecięcą), organizowane są także wystawy czasowe i liczne warsztaty oraz wydarzenia kulturalne. Nas zainteresowała przede wszystkim imponująca kolekcja urządzeń technicznych do uprawiania szlachetnego rzemiosła, jakim jest druk: drukarskich, zecerskich, introligatorskich, m.in. z epoki Gutenberga. Zarówno książki, jak i maszyny można obejrzeć podczas dwugodzinnego zwiedzania z przewodnikiem, na które należy się wcześniej umówić.

Koordynaty GPS: N 51°45.190' E 19°28.669'

Odlewnia w Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi. Źródło: Wikimedia.

10. Kraków. Zortax Store

Otrzepmy się na chwilę z pyłu minionych dziejów i zajrzyjmy w przyszłość. Z-Store to pierwszy w Polsce sklep z drukarkami 3D. Nie czujecie naglącej potrzeby zakupu podobnego urządzenia? Ja też nie, ale chętnie wstąpię, żeby przekonać się, dokąd zmierza technologia druku. Miejsce ma z założenia łączyć funkcje sklepu, salonu pokazowego i centrum szkoleniowego, zatem można się spodziewać, że pracownicy mają odpowiedzi na każde, nawet najdziwniejsze pytanie związane ze swoimi produktami.

Koordynaty GPS: N 50°3.502' E 19°57.037'

11. Kraków. Muzeum Historyczne

Jeżeli jeszcze tu nie byliście, koniecznie trzeba to nadrobić - zbiory krakowskiego Muzeum Historycznego to właściwie Polska w pigułce. Jeżeli byliście, zajrzyjcie raz jeszcze, tym razem poświęcając szczególną uwagę Działowi Drukarstwa, Introligatorstwa i Prasy Krakowskiej. Wśród licznych pamiątek związanych z dziejami druku szczególne miejsce zajmuje kolekcja dzieł Roberta Jahody, światowej sławy introligatora-artysty przełomu XIX i XX w. Nie brzmi ciekawie?... No nie brzmi. Za to wygląda. Aby docenić ponadczasowe piękno sztuki art deco, w ogóle nie trzeba mieć pojęcia o introligatorstwie.

Koordynaty GPS: N 50°3.775' E 19°56.201'

12. Kraków. Muzeum Inżynierii Miejskiej

W dawnej hali tramwaju miejskiego drzemią sędziwe maszyny drukarskie - duma i chluba Muzeum Inżynierii Miejskiej. Zgromadzone tu pamiątki prezentują rozwój druku od XV w. aż po ubiegłe stulecie. Wśród nich są takie ciekawostki jak drewniane ksero, czyli niemiecki aparat reprodukcyjny. Jest też brytyjska odlewarka monotypowa sterowana przez babcię wszystkich komputerów: taśmę perforowaną. Dzięki krótkim filmikom, można przekonać się, w jaki sposób wykorzystywano dawniej niektóre urządzenia.

Koordynaty GPS: N 50°2.995' E 19°56.809'

Zabytkowa zajezdnia tramwajowa mieszcząca krakowskie Muzeum Inżynierii Miejskiej. Źródło: Wikimedia.

13. Pszczyna. Muzeum Prasy Śląskiej

Śląski Szlak Zabytków Techniki obfituje w atrakcje, które zaciekawią nie tylko pasjonatów obiektów industrialnych. W krainie węgla i stali można zwiedzić m.in. duży (działający!) browar, stare sztolnie, szyby i kopalnie, przejechać się kolejką wąskotorową, a także poznać historię regionu w licznych muzeach pełnych zagadkowych machin. Częścią szlaku jest także Muzeum Prasy Śląskiej. Jak sama nazwa wskazuje, gromadzi ono przede wszystkim archiwalną prasę i zabytkowe druki, w tym kilka naprawdę rzadkich. Klimatyczne wnętrza ponadstuletniej kamienicy pomieściły też sporo pięknych mebli, fotografie oraz to, co lubimy najbardziej: maszyny drukarskie i introligatorskie. W izbie na piętrze można z kolei podziwiać dawne instrumenty muzyczne, m.in. wspaniałe XVII-wieczne organy.

Koordynaty GPS: N 49°58.723' E 18°56.748'

Kamienica z przełomu XVIII i XIX w., w której mieści się Muzeum Prasy Śląskiej. Źródło: Wikimedia.

14. Cieszyn. Muzeum Drukarstwa

Kolejna drukarska perełka na Śląskim Szlaku Zabytków Techniki, jeden z najpełniejszych i najbardziej obszernych zbiorów tego typu w Polsce. Ilość i różnorodność maszyn może przyprawić o technologiczny zawrót głowy. Muzeum reklamuje się hasłem „nie znajdziesz tu nieboszczyków pod ścianą”. Rzeczywiście, ciągle coś się tu dzieje, a instytucja aktywnie bierze udział w promocji miasta. W stałej ofercie posiada warsztaty graficzne, introligatorskie i typograficzne dla grup zorganizowanych (po uprzednim uzgodnieniu). Przy Muzeum działa Galeria „Przystanek Grafika”, gdzie odbywają się wystawy czasowe artystów grafików.

Koordynaty GPS: N 49°45.012' E 18°37.722'

Maszyny ze zbiorów Muzeum Drukarstwa w Cieszynie. Źródło: muzeumdrukarstwa.pl.

15. Duszniki-Zdrój. Muzeum Papiernictwa

Nie ma takiego przewodnika krajoznawczego po Polsce, w którym nie polecano by Muzeum Papiernictwa w Dusznikach. Sposób prezentacji historii papieru, prężna i nietuzinkowa działalność edukacyjna, a także wyjątkowa lokalizacja czynią z niego nie lada atrakcję. Muzeum mieści się w XVII-wiecznym młynie papierniczym, unikatowym na skalę europejską. Na trzeciej kondygnacji można podziwiać nawet oryginalne polichromie z XVII-XVIII w. (dostępne podczas wystaw czasowych). Odwiedzających przyciąga jednak przede wszystkim to, co dzieje się w przyziemiu: pokazowa produkcja papieru czerpanego. Warto zorganizować się w większą grupę i zamówić warsztaty, podczas których można osobiście stworzyć własny kawałek papieru. W ostatni weekend lipca, podczas Święta Papieru, spróbować swoich sił w tej sztuce mogą wszyscy chętni, a zwiedzanie muzeum jest bezpłatne. W twórczym szale nie zapomnijcie zajrzeć do pawilonu na dziedzińcu muzeum. Mieści się tam, a jakże, wystawa poświęcona drukarstwu.

Koordynaty GPS: N 50°24.281' E 16°23.735'

Skarb Dusznik-Zdroju: młyn papierniczy będący siedzibą Muzeum Papiernictwa. Źródło: Wikimedia.

Wybór miejsc jest subiektywny i nie był sponsorowany przez żadną z wymienionych instytucji. Niestety nie udało nam się dotrzeć do żadnego ciekawego urbexu, w którym dawniej mieściłaby się drukarnia. Wygląda na to, że wszystkie zostały zaadaptowane, najczęściej bez związku ze swoją pierwotną funkcją. Jeśli znacie inne obiekty związane z historią druku, podzielcie się w komentarzu!